Asistirane reproduktivne tehnologije (ART) odnose se na sve postupke koji uključuju direktnu ekstrakciju jajne ćelije iz jajnika.
Iako broj tehnologija neprestano raste najčešče korišćene su i dalje:
- IUI(intra uterina inseminacija) pri kojoj se sperma obrađuje u posebnom medijumu i tako skoncentrisna ubacuje u matericu žene
- IVF(In Vitro Fertilization) koja podrazumijeva ekstrakciju jajne ćelije, fertilizaciju (oplodnju) u laboratoriji i prenos embriona u matericu i
- ICSI ( Intracitoplasmatic Sperm Microinjection)koji se sastoji od ubacivanja spermatozoida mikroinjekcionom pipetom direktno u jajnu ćeliju.
Ostale metode kao što su :
GIFT ( Gamete Intrafalopian Transfer),
ZIFT ( Zigot Intrafalopian Transfet),
TET ( Tubal Embrio Transfer)
POST ( Peritoneal Oocyte and Sperm Transfer)
SUZI (Subzonal Insertion of Sperm by Microinjection)
su dosta složenije i komplikovanije sa manjim uspjehom tako da nisu našle redovnu primjenu u liječenju steriliteta.
U realizaciji programa pojedine faze su ustaljene a pojedine se sa novijim saznanjima modifikuju.
Nakon adekvatno postavljene dijagnoze, pregleda i testova pristupa se samom programu realizacije koja se sprovodi pomoću tri nezaobilazna elementa – muški gamet(spermatozoid), ženski gamet (oocit) i materica.
Tehnika obuhvata nekoliko sukcesivnih etapa koje se sastoje od:
- Stimulacije rasta i razvoja folikula
- UZ praćenja rasta folikula i debljine endometrijuma
- Punkcije folikula, aspiracije i selekcije janih ćelija
- Analize muškog uzorka
- Kultura embriona – praćenje brazdanja
- Transfer embriona u matericu
Stimulacija rasta i razvoja folikula
Rast većeg broja folikula je jedan od najvažnijih preduslova za uspješnu realizaciju programa ART-a.
Ljekovi za stimulaciju ciklusa primjenjuju se u različitim dozama i vremenskim intervalima, a i vrijeme njihove aplikacije razlikuje se od protokola do protokola za stimulaciju ciklusa.
Vrsta protokola zavisi od životnog doba pacijentkinje, karaktera, dužine i trajanja ciklusa. Ljekovi koji se najčešče koriste su Klomifen citrat, humani gonadotropini (folikulostimulirajući hormon u prečišćenoj formi- FSH, rekombinovani FSH) u kombinaciji sa gonadotropin rilizing hormonskim analozima i humanim horionskim gonadotropinom.
UZ praćenje rasta folikula i debljine endometrijuma
Kod stimulisanih ciklusa UZ se prati rast folikula da bi se dijagnostikovala ovulacija, mjerio dnevni rast folikula a samim tim i odredilo vrijeme davanja STOP injekcije.
UZ pregledom odredjuje se i debljina endometrijuma koji prestavlja receptorni organ i njegova veličina i karakteristike se mijenjaju tokom menstrualnog ciklusa.
Punkcija folikula, aspiracija i selekcija jajnih ćelija
Punkcija i aspiracija se vrže transvaginalnim putem, redje laparaskopski. Može se vržiti bez anestezije, u lokalnoj anesteziji kada pacijentkinja ima mogučnost da kompletan proces prati na ekranu ili u opštoj anesteziji kada je izbjegnut svaki bol i traumatizovanje pacijenta.
Kultura embriona- praćenje brazdanja
Razvoj i diobu embriona u periodu od aspiracije do embriotransfera prati biološki tim i određuje njihov kvalitet.
Neposredno prije embriotransfera embrioni se još jednom analiziraju i samo oni za koje se procijeni da su kvalitetni pripremaju se za vraćanje i eventualnu krioprezervaciju(zamrzavanje embriona)
Selekciju jajnih ćelija kao i analizu muškog uzorka vrši biološki tim.
Embriotransfer je završni čin laboratorijske faze postupka kada se embrioni prenose posebnim kateterom u uterus.
Dalji razvoj u uterusu se nastavlja sve do rađanja živog, za život sposobnog djeteta.
